Co to jest gramofon? Najważniejsze informacje
Spis treści:
Czym jest gramofon?
Mówiąc najprościej, gramofony retro to urządzenia służące do odtwarzania dźwięku z płyt winylowych. Przez jakiś czas wydawało się, że kasety magnetofonowe, płyty audio CD oraz serwisy streamingowe przyczynią się do całkowitego wymarcia tego rodzaju sprzętu. Okazało się jednak, że gramofony charakteryzują się unikalnymi cechami, które pozwolą im przetrwać w warunkach rozpowszechnienia o wiele bardziej zaawansowanych rozwiązań technologicznych.
Polecane gramofony
Gramofony retro to nie tylko sposób na słuchanie muzyki w oryginalny, tradycyjny sposób – stanowią również świetny dodatek stylistyczny pasujący do właściwie każdego wnętrza. Nie trzeba być właścicielem domu czy mieszkania urządzonego w stylu retro, by ten rodzaj odtwarzacza do niego pasował, zwłaszcza w obliczu ogromnego zróżnicowania designu dostępnych na rynku gramofonów. Przed zakupem jednego z nich warto jednak uzbroić się w cierpliwość – tak unikalny sposób na odtwarzanie muzyki posiada równie unikalne zagwozdki, na które można natknąć się podczas zakupu.
Podstawowe informacje o gramofonach
Omawiany rodzaj odtwarzacza stanowi urządzenie elektroniczne, które przetwarza informacje zapisane na konkretnym typie nośnika (w tym przypadku są to płyty winylowe) na emitowany za pośrednictwem głośnika dźwięk. Nie należy mylić tego sprzętu z tzw. patefonem, który można uznać za starszą generację technologii gramofonowej. Współczesne odmiany tych urządzeń składają się z kilku elementów wspólnych dla wszystkich producentów (przykłady to gramofony Audio Technica, Denon, Lenco i innych). Jakich?
- Obudowa. Najmniej istotna z punktu widzenia jakości dźwięku, ogromnie ważna w kontekście wystroju wnętrz. Gramofony występują w bardzo nowoczesnych odmianach, bardziej przypominających wyglądem ultranowoczesne zestawy hi-fi niż poczciwe zabytki.
- Napęd. Znajduje się on wewnątrz obudowy, a jego zadaniem jest obracanie tzw. talerzem ze stałą, dokładnie sprecyzowaną prędkością. Najczęściej odbywa się to poprzez zastosowanie specjalnej gumki, która z jednej strony jest wprawiana w ruch przez silnik, a z drugiej owija się wokół obwodu wspornika talerza. Niezawodnością napędów cechują się m.in. gramofon Denon oraz innych, nowoczesnych marek.
- Ramię. Choć mogłoby się wydawać, że jest to najistotniejsza część gramofonu, pełni ono wyłącznie funkcję techniczną. Jego zadaniem jest odpowiednie umiejscowienie tzw. wkładki oraz igły na płycie gramofonowej. Ramię tego urządzenia powinno swobodnie się przemieszczać ponad płytą w taki sposób, aby móc bezproblemowo odtworzyć dowolny jej fragment.
- Wkładka. Jest to faktyczne serce gramofonu, które dokonuje konwersji wyżłobień płyty winylowej na impulsy elektromagnetyczne. Każda wkładka posiada magnes oraz cewki, istotne z punktu widzenia całego procesu odtwarzania.
- Igła. Jest to wymienny element gramofonu, który wchodzi w bezpośrednią styczność z powierzchnią płyty winylowej. Istotnym parametrem technicznym każdej igły jest jej szlif. Dwie najpopularniejsze opcje w tym zakresie to szlif stożkowy (najtańszy i, niestety, najmniej dokładny przy odtwarzaniu muzyki), a także eliptyczny, charakteryzujący się wysoką dokładnością odczytu i wysoką żywotnością.
- Opcjonalnie: moduł łączności bezprzewodowej. Gramofon bluetooth jest stosunkowo nowym wynalazkiem, który pozwala na łączenie się odtwarzacza z urządzeniami zewnętrznymi.
Jakie są typy gramofonów?
Omawiana kategoria sprzętu to gratka dla miłośników tradycji. Nietrudno się zatem domyślić, że powstało kilka wariantów konstrukcyjnych gramofonów. Każdy z nich obsługuje się nieco inaczej. I choć nie są to różnice znaczne, dla specjalistycznej oraz audiofilskiej części fanów tej technologii mogą okazać się fundamentalne. Dotyczą one sposobu obsługiwania płyty oraz metody rozpoczęcia oraz zakończenia jej odtwarzania. Na rynku możemy odnaleźć trzy odmiany gramofonów: automatyczną, półautomatyczną oraz manualną. Zarówno gramofony Lenco, jak i Audio Technica czy Denon, występują we wszystkich wymienionych rodzajach.
Pierwszy z nich charakteryzuje się maksymalną wygodą użytkowania. Jego specjalnie zaprojektowany mechanizm umożliwia automatyczne odnalezienie punktu startowego na płycie, a także zaprogramowane zdjęcia igły z nośnika po zakończeniu odtwarzania płyty jako całości. Z punktu widzenia użytkownika wygląda to następująco: kładziemy płytę na talerzu i naciskamy przycisk START lub PLAY. Reszta procesu dzieje się samoczynnie.
Druga odmiana odtwarzaczy to wariant pośredni pomiędzy pełną automatyką a obsługiwaniem manualnym. Odpowiednie umiejscowienie igły jest w tym przypadku odpowiedzialnością właściciela: trzeba położyć ją na odpowiednim fragmencie płyty winylowej. Odtwarzacz samoczynnie jednak zdejmie igłę po odtworzeniu całej płyty w celu uniknięcia jej zużycia oraz przedwczesnego wyczerpania żywotności samego nośnika. Dużo gramofonów Teac produkowanych jest w systemie półautomatycznym.
Odmiana manualna jest najtrudniejsza w obsłudze i zarazem najbardziej autentyczna według specjalistów. Jak sama nazwa wskazuje, użytkownik jest odpowiedzialny za cały proces odtwarzania: położenie igły na płycie, a także jej zdjęcie w odpowiednim czasie. Ten rodzaj sprzętu jest szczególnie popularny wśród audiofilów, którzy cenią sobie nie tylko wysoką jakość dźwięku, lecz także maksymalne zbliżenie do historycznego sposobu obsługi urządzeń gramofonowych.
Warto podkreślić, że część gramofonów wymaga oddzielnego kupna tzw. przedwzmacniacza gramofonowego, który transmituje dźwięk z odtwarzacza bezpośrednio do głośników za pośrednictwem tzw. wejścia Phono. Alternatywną możliwością jest kupno gramofonu z przewzmacniaczem, który posiada przedwzmacniacz zintegrowany, niewymagający nabycia jakichkolwiek dodatkowych produktów. Jest to z pewnością najbardziej wygodny, choć mało klasyczny wariant.
Jaka jest historia gramofonu?
Omówiona powyżej odmiana manualna jest bezpośrednim wynikiem wieloletniej tradycji technologicznej, która rozpoczęła się w połowie XIX wieku. Z tego okresu pochodzą pierwsze urządzenia, które można uznać za przodków współczesnych gramofonów. Pierwszym z nich jest fonautograf, który miał możliwość nagrywania krótkich treści audio, jednak bez możliwości ich odtwarzania. Minusem tego wynalazku był także wysoki poziom zniekształceń uwiecznionego materiału.
Kolejną „generacją” prototypów gramofonowych był fonograf opracowany osobiście przez Thomasa Edisona w latach 70. XIX wieku. Urządzenie to umożliwiało, w przeciwieństwie do fonautografu, zarówno odtwarzanie, jak i zapisywanie dźwięku. Napotkano jednak inny problem polegający na stosunkowo niewielkiej długości możliwego do zapisania dźwięku. Pierwsze egzemplarze fonografów zapisywały próbki trwające maksymalnie dwie minuty.
Odpowiedzią na zapotrzebowanie muzyków okazał się gramofon. Nie tylko posiadał on o wiele mniejsze ograniczenia dotyczące długości dźwięku na płytach, lecz także zapisywał go o wiele dokładniej. Nagrania pochodzące z XIX wieku są na tyle zniekształcone, że trudno zrozumieć w nich jakiekolwiek słowa czy konkretne dźwięki. Gramofon jednak, dzięki o wiele dokładniejszemu procesowi przechwytywania impulsów elektromagnetycznych przez cewki, pozwalał na znacznie większą dokładność materiału dźwiękowego. Płyty gramofonowe nagrane np. w latach 20. lub 30. z powodzeniem można odtwarzać nawet dzisiaj.
Dalsza historia gramofonu obejmuje nieprzerwane udoskonalanie cewek, igieł oraz rozmiarów samych płyt. Dla nowszych jego odmian ograniczenia dźwiękowe są znacznie mniejsze. Wielu melomanów preferuje gramofonową jakość dźwięku od płytowej (Audio CD), a na jednej stronie nowszej płyty winylowej może się znaleźć nawet kilkadziesiąt minut muzyki. Najbardziej uwspółcześnione odtwarzacze płyt winylowych mają nawet funkcję łączności z zewnętrznymi głośnikami Bluetooth, np. gramofon Pioneer czy Audio Denon.
Dla kogo sprawdzi się gramofon?
Są dwa typy posiadaczy gramofonów. Pierwszy z nich traktuje je jako mebel, interesujący dodatek vintage, z którego raz na jakiś czas skorzysta. Drugi zaś to meloman, który ceni autentyczność brzmienia i jest gotów na częściową rezygnację z wygody takich udogodnień jak Spotify czy YouTube w celu osiągnięcia jak najwyższej jakości odtwarzanego dźwięku. Jeśli chcemy sprezentować komuś gramofon, trzeba dobrze poznać jego zapotrzebowanie na muzykę.
Rozsądnym wydaje się stwierdzenie, że jeśli dana osoba nie będzie korzystać z gramofonu zbyt często, najlepiej sprawić jej gramofon automatyczny. Skoro słuchanie muzyki z płyt winylowych ma być tylko interesującym urozmaiceniem, a nie centralnym punktem wieczornego odpoczynku, maksymalna automatyzacja obsługi będzie jak najbardziej na miejscu. Położenie płyty, kliknięcie jednego przycisku i gotowe – a po zakończeniu odsłuchu igła sama zdejmie się z nośnika. Optymalną opcją wydają się gramofony Dual o stosunkowo niskiej cenie oraz sporej funkcjonalności.
Jeśli jednak zamierzamy zakupić gramofon dla melomana, warto zrezygnować z igieł stożkowych oraz sprzętu całkowicie automatycznego. Egzemplarze półautomatyczne oraz manualne realizują pewną filozofię autentyczności, która przejawia się w małych, audiofilskich rytuałach. Konieczność własnoręcznego przenoszenia igły to ogromna przyjemność, która daje poczucie przejęcia całkowitej kontroli nad procesem odtwarzania ulubionej muzyki. Dodatkowym polem do popisu będzie dobór odpowiedniego przedwzmacniacza.
Rzeczywistość pokazuje, że gramofon sprawdzi się w każdym wnętrzu – pod warunkiem, że ma się chociaż kilka płyt winylowych, które można do niego wstawić. Jeśli dana osoba nie posiada płyt winylowych, można dodać do zakupu odtwarzacza nośniki muzyczne jej ulubionych artystów. Będzie to zatem podwójnie satysfakcjonujący prezent nie tylko w postaci ponadczasowego gramofonu Pro-ject lub innych renomowanych firm, atrakcyjnego sprzętu, lecz także płyt z najlepszym możliwym brzmieniem, jakie można odnaleźć na rynku. Z pewnością warto rozważyć ten pomysł na prezent.
Znajdziesz w Morele
Wieże - Radioodtwarzacze - Gramofony białe - Kina domowe - Soundbary
Komentarze (0)